Ιδιωτική αστυνομία: Ποιες αστυνομικές αρμοδιότητες ασκούνται από ιδιώτες και ποια τα προσόντα τους;

Στη χώρα μας, ως γνωστόν, τις τελευταίες δεκαετίες λειτουργούν ορισμένες επιχειρήσεις, οι οποίες με το διακριτικό τίτλο “SECURITY”, παρέχουν, έναντι αμοιβής, υπηρεσίες “ασφάλειας”, αναλαμβάνοντας κυρίως τη φύλαξη – προστασία εγκαταστάσεων, προσώπων, πραγμάτων, τη μεταφορά χρημάτων ή άλλων αξιών, τον έλεγχο επιβατών και αποσκευών για λογαριασμό αεροπορικών εταιρειών κ.λ.π., χωρίς βεβαίως να έχουν ιδιαίτερες εξουσίες ή δικαιώματα.

2. Μέχρι όμως τη θεσμοθέτηση του ειδικού νομικού πλαισίου λειτουργίας των εν λόγω εταιρειών, δημιουργήθηκε σύγχυση και αμφιβολία ως προς την έκταση και τα όρια δράσης τους, καθώς και για τον πραγματικό τους ρόλο, δεδομένου ότι σε αρκετές περιπτώσεις δόθηκε η εντύπωση ότι, ο τρόπος λειτουργίας τους, υποκαθιστά στο έργο της την Ελληνική Αστυνομία και ότι αυθαίρετα και συγκεκαλυμμένα παραβιάζονται οι διατάξεις, που προστατεύουν τα συνταγματικώς κατοχυρωμένα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα των πολιτών.

3. Σημειώνεται ότι η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας (1943/1988) για το ζήτημα του επιτρεπτού της ανάθεσης αστυνομικής φύσεως αρμοδιοτήτων σε νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου δέχθηκε ότι… “Οι διατάξεις … κατά το μέρος που αποβλέπουν ευθέως ή επιτρέπουν την ανάθεση αστυνομικής φύσεως αρμοδιοτήτων σε νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου αντίκεινται στις θεμελιώδεις διατάξεις των άρθρων 1 παρ. 3 και 26 παρ. 2 του Συντάγματος, κατά την έννοια των οποίων αστυνομική εξουσία, ως η κατ΄εξοχήν δημόσια εξουσία και έκφραση κυριαρχίας, ασκείται δια της αστυνομικής αρχής μόνο από το κράτος (και νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου που και αυτά είναι αποκεντρωμένες καθ΄ ύλην κρατικές υπηρεσίες) και όχι από ιδιώτες”

4. Ωστόσο όμως η παροχή υπηρεσιών αστυνομικής φύσεως είναι δυνατόν κατ΄ εξαίρεση να ανατίθεται και σε ιδιωτικές επιχειρήσεις, υπό την προϋπόθεση, ότι διατάξεις τυπικού νόμου θα θέτουν ένα πλαίσιο αρχών και ρυθμίσεων, μέσα στο οποίο θα κινείται ο κανονιστικός νομοθέτης και ειδικότερα θα ρυθμίζουν τον τρόπο άσκησης των αρμοδιοτήτων αυτών, τον τρόπο άσκησης εποπτείας από την Πολιτεία, τη δυνατότητα προστασίας των θιγομένων προσώπων και ένα πλήρες σύστημα κυρώσεων ποινικών και διοικητικών σε περίπτωση παραβιάσεως του νόμου από τις επιχειρήσεις αυτές (Σ.τ.Ε. Π.Ε. 434/1996).

5. Με το άρθρο 1 του ν. 2518/1997 λοιπόν, όπως τροποποιήθηκε μεταγενέστερα, προσδιορίζεται η έννοια των ιδιωτικών αυτών επιχειρήσεων και προβλέπονται περιοριστικά οι δραστηριότητες, οι οποίες επιτρέπεται να ασκούνται απ΄ αυτές, ώστε να αποφεύγεται οποιαδήποτε σύγχυση αναφορικά με την έκταση και τα όρια δράση τους. Ως προς τη ρύθμιση αυτή διευκρινίζεται ότι καταβλήθηκε προσπάθεια εξάντλησης όλων των περιθωρίων, εντός των οποίων θα μπορούσε, ενόψει της σύγχρονης πραγματικότητας, να επεκταθεί η δραστηριότητα των εν λόγω εταιρειών, με την αυτονόητη προϋπόθεση ότι δεν παρέχονται στις εταιρείες αυτές εξουσίες, οι οποίες ασκούνται αποκλειστικά και μόνο από Κρατικά ΄Οργανα, όπως είναι οι θεμιτές προσβολές των ατομικών δικαιωμάτων των πολιτών (σωματικές έρευνες, συλλήψεις κ.λ.π.). Για το λόγο αυτό και η δραστηριότητα των ελέγχων στα αεροδρόμια και τα λιμάνια γίνεται με ειδικά προς τούτο μηχανήματα, ώστε να αποφεύγονται οι σωματικές έρευνες. Οι Υπηρεσίες που παρέχουν οι εν λόγω επιχειρήσεις, σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 1, είναι :

α. Επιτήρηση ή φύλαξη κινητών και ακίνητων περιουσιακών αγαθών και εγκαταστάσεων.
β. Προστασία φυσικών προσώπων.
γ. Ασφαλή μεταφορά με ειδικά διασκευασμένα – τεθωρακισμένα οχήματα χρημάτων, αξιών, αρχαιοτήτων, έργων τέχνης και πολύτιμων αντικειμένων.
δ. Προστασία θεαμάτων, εκθέσεων, συνεδρίων, διαγωνισμών και αθλητικών εκδηλώσεων.
ε. ΄Ελεγχο ασφάλειας πληρωμάτων, επιβατών, χειραποσκευών, αποσκευών, φορτίου και ταχυδρομικού υλικού σε αερολιμένες και λιμένες, καθώς και έλεγχο πρόσβασης στους χώρους και, εν γένει, στις εγκαταστάσεις αυτών μετά από έγκριση της αρμόδιας αεροπορικής ή λιμενική αρχής.
στ. Συνοδεία για την ασφαλή κίνηση οχημάτων που μεταφέρουν ογκώδη ή βαρέα αντικείμενα, με ειδικά οχήματα που φέρουν στοιχεία επισήμανσης, σύμφωνα με την περίπτωση ε΄ της παραγράφου 1 του άρθρου 4.
ζ. Συνοδεία αθλητικών αποστολών για την ασφαλή μετακίνησή τους.
η. Εκπόνηση μελετών και σχεδιασμό μέτρων για την ασφαλή πραγματοποίηση των δραστηριοτήτων των περιπτώσεων α΄ έως και ζ΄ της παρούσας παραγράφου.
θ. Εγκατάσταση συντήρηση και παρακολούθηση λειτουργίας μηχανημάτων και συστημάτων ασφαλείας και συναγερμού, πλην αυτών που τοποθετούνται σε αυτοκίνητα.
ι. Εκμετάλλευση κέντρων λήψης, ελέγχου και διαβίβασης σημάτων συναγερμού και
ια. Εκπόνηση μελετών και σχεδιασμό συστημάτων ασφαλείας, αναφορικά με τις δραστηριότητες των περιπτώσεων θ΄ και ι΄ της παρούσας παραγράφου.

6. Όπως είναι γνωστό, σύμφωνα με το άρθρο 275 παρ. 1 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (Κ.Π.Δ). στα αυτόφωρα κακουργήματα και πλημμελήματα, ενώ οι ανακριτικοί υπάλληλοι και κάθε αστυνομικό όργανο έχουν υποχρέωση να συλλαμβάνουν τον δράστη τηρώντας τις διατάξεις του Συντάγματος και του άρθρου 279 Κ.Π.Δ. σχετικά με την άμεση προσαγωγή του στον εισαγγελέα, οι πολίτες έχουν σχετικό δικαίωμα.

7. Κατά συνέπεια, οι άνδρες (και οι γυναίκες) των επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών ασφαλείας (Security), έχουν δικαίωμα σύλληψης του προσώπου που διαπράττει αυτόφωρο κακούργημα ή πλημμέλημα κατά των φυλασσομένων προσώπων ή πραγμάτων πάντοτε υπό τους όρους του νόμου, χωρίς να έχουν δικαιώματα περισσότερα από εκείνα που προσιδιάζουν σε οποιονδήποτε άλλο πολίτη. Το ίδιο ισχύει, mutatis mutandis, και για τους ιδιωτικούς ερευνητές (Detectives).

8. Ως εκ τούτου η εκ μέρους τους σύλληψη ατόμου αποτελεί λόγο άρσης του αδίκου της παράνομης κατακράτησης, μόνον εφόσον συνοδεύεται από τον σκοπό παράδοσης στις αρμόδιες αρχές (ατελώς δίπρακτος λόγος άρσεως του αδίκου : βλ. Μυλωνόπουλου, Τα υποκειμενικά στοιχεία της δικαιολογήσεως Π. Χρ. ΚΗ/561). Επομένως, πέραν του ως άνω λόγου άρσεως του αδίκου του άρθρου 279 Π.Κ., ισχύουν οι γενικοί λόγοι άρσεως του αδίκου (άμυνα, κατάσταση ανάγκης, συναίνεση του παθόντος κ.λ.π.).

9. Το προσωπικό ιδιωτικής ασφάλειας πρέπει (σύμφωνα με τις απαιτήσεις και του Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.) να:
α. Κατανοεί τις βασικές διαστάσεις του ρόλου του, με κατανόηση του κοινωνικού πλαισίου
β. Έχει γνώση της αβεβαιότητας, των κινδύνων, των απωλειών που συνεπάγονται για πρόσωπα, περιουσίες και επιχειρήσεις, την ασφάλεια και την προστασία ως μεγέθη και τις ανάγκες τους, που θεραπεύονται με διαδικασίες μέτρων προστασίας,
γ. Γνωρίζει την ορολογία ασφαλείας και την αγγλική (διεθνή), απόδοσή της,
δ. Έχει ιστορική αντίληψη των θεμάτων ασφαλείας,
ε. Γνωρίζει τα δικαιώματα, καθήκοντα, υποχρεώσεις και τους ρόλους του καθώς και τη σημασία της επικοινωνίας ως δεξιότητας,
στ. Κατανοεί το νομικό, επαγγελματικό και κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο δρα,
ζ. Έχει κατακτήσει την επαγγελματική δεοντολογία και τον ηθικό κώδικα επικοινωνίας,
η. Έχει αναπτύξει την επικοινωνία στον επαγγελματικό του χώρο καθώς και τη δημιουργική λύση προβλημάτων και τη λήψη αποφάσεων.
θ. Διαθέτει τα κατάλληλα προσόντα για τον έλεγχο των προσβάσεων, την αναγνώριση τρωτοτήτων καθώς και την εφαρμογή τρόπων επέμβασης για την απάλειψή τους. Ειδικότερα:
(1) Είναι σε θέση να αναγνωρίζει ύποπτα αντικείμενα και ουσίες, τα οποία μπορούν να απειλήσουν την ασφάλεια και τους τρόπους παράκαμψης των μέτρων ασφαλείας.
(2) Μπορεί ακόμα να ανταπεξέλθει σε ειδικές εκπαιδεύσεις οι οποίες αφορούν στην ασφάλεια αερολιμένων και λιμένων και στην προστασία πλοίων, ενώ γνωρίζει τις αρχές που διέπουν την οπλοφορία.
(3) Διαθέτει στοιχεία νομικών γνώσεων, γνωρίζει το νομικό πλαίσιο παροχής υπηρεσιών ασφαλείας από ιδιώτες καθώς και για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την προστασίας τους.
(4) Κατέχει βασικά στοιχεία ποινικού δικαίου και ποινικής δικονομίας που αφορούν στο έργο του ιδιωτικού προσωπικού παροχής υπηρεσιών ασφαλείας.
(5) Κατέχει επαρκή για την άσκηση των καθηκόντων του στοιχεία κώδικα ασφάλειας λιμένων/πλοίων καθώς και στοιχεία κανονισμών ασφαλείας πολιτικής αεροπορίας και βιομηχανικής ασφάλειας.
(6) Επιπλέον, έχοντας προσεγγίσει στοιχεία των εγκληματολογικών επιστημών είναι ικανό να κατανοεί παράγοντες όπως, προδιάθεση για έγκλημα, ευκαιρία λόγω τρωτοτήτων.
(7) Γνωρίζει τους τρόπους ενέργειας κατά είδος εγκλήματος, στοιχεία ειδικών εγκλημάτων και στάδια πραγμάτωσής τους και είναι σε θέση να αναγνωρίσει «πρόδρομα σημεία» και να δράσει προληπτικά, τηρώντας παράλληλα τις αρχές προστασίας του τόπου εγκλήματος ή συμβάντος και να συνεργαστεί αποτελεσματικά με τους ειδικούς της δημόσιας δύναμης.
(8) Επίσης κατέχει στοιχεία που αφορούν στη διαμόρφωση της ανθρώπινης προσωπικότητας, την επιθετικότητα αλλά και την ψυχολογία του ιδίου του εργαζομένου ως προσωπικού παροχής υπηρεσιών ασφαλείας.
(9) Είναι ικανό να τηρεί τις αρχές για την προστασία του περιβάλλοντος, την εξοικονόμηση ενέργειας, την επίβλεψη των συνθηκών εργασίας και υγιεινής αλλά και να αναγνωρίζει επικίνδυνα υλικά και τις ενδεικτικές σημάνσεις.
(10) Είναι ικανό να εκτελεί αποτελεσματικά έλεγχο των μέσων πυροπροστασίας στο χώρο εργασίας, να κάνει αναφορά ελλείψεων και βλαβών και να μπορεί να επεμβαίνει αποτελεσματικά για την πυρασφάλεια.
(11) Γνωρίζει για την πρόληψη και αντιμετώπιση ατυχημάτων στο χώρο εργασίας και για θέματα υγιεινής, πρώτων βοηθειών, την τήρηση των αρχών χρήσης μέσων ατομικής προστασίας και των αρχών προστασίας από δυσμενείς καιρικές συνθήκες.

Το κείμενο αναρτήθηκε στη σελίδα στο fb του policenews.gr από τον Αντιστράτηγο ΕΛ.ΑΣ. ε.α. κ. Ν. Μπλάνη*

Νικόλαος Αθ. Μπλάνης
Αντιστράτηγος Αστυνομίας ε.α.
Επίτιμος Προϊστάμενος Κλάδου Οργάνωσης
και Ανθρώπινου Δυναμικού Α.Ε.Α./Υ.Δ.Τ.
Πτυχιούχος Νομικής Σχολής Αθηνών