Η πενθήμερη εβδομάδα εργασίας καθιερώθηκε για το προσωπικό του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης με την 14867 Φ.012/5/57 από 27-11-81 Απόφαση των Υπουργών Προεδρίας της Κυβέρνησης και Δημόσιας Τάξης, με την οποία επεκτάθηκαν και στο προσωπικό αυτό οι διατάξεις του άρθρου 1 παρ. 1 της από 29-12-80 Πράξεως Νομοθετικού Περιεχομένου και η οποία κυρώθηκε με το ν.1157/81
Ο χρόνος εργασίας ρυθμίζεται από τις διατάξεις του π.δ.394/2001. Το ύψος της ειδικής αποζημίωσης για την εργασία πέραν του πενθημέρου, που καταβάλλεται στους αστυνομικούς, καθορίζεται από τις διατάξεις του άρθρου 127 του ν. 4472/2017. Οι ίδιες διατάξεις προβλέπουν και την καταβολή ειδικής αποζημίωσης για την εργασία κατά τις νυκτερινές ώρες. Η τελευταία χορηγείται πλέον και στους στρατιωτικούς των Ενόπλων Δυνάμεων.
Σύμφωνα με τις εν λόγω διατάξεις:
α. Εργάσιμες θεωρούνται οι ημέρες Δευτέρα ως και Παρασκευή, ενώ ημέρες ανάπαυσης το Σάββατο και η Κυριακή (υπολογιζόμενες ημερολογιακά).
β. Εργασία κατά τις ημέρες ανάπαυσης μόνο κατ΄εξαίρεση μπορεί να επιβληθεί. Κατά το χρόνο της ημέρας ανάπαυσης δεν επιτρέπεται η απασχόληση υπό τη μορφή υπερωριακής, υπερεργασιακής ή άλλης μορφής πρόσθετης εργασίας, εκτός αν πρόκειται προς συμπλήρωση φυλάκων εργασίας (βάρδιας). Ειδικότερα για τους αστυνομικούς εργασία κατά τις ημέρες ανάπαυσης μπορεί να επιβληθεί, εφόσον υπάρχει υπηρεσιακή ανάγκη κατά την κρίση των διοικητών των Υπηρεσιών. Συνεπώς, το είδος και η διάρκεια της υπηρεσίας, που θα διαταχθεί να εκτελέσει ο αστυνομικός, είναι συνάρτηση των υφισταμένων υπηρεσιακών αναγκών και του συστήματος εργασίας που εφαρμόζεται.
γ. Για την παροχή εργασίας την έβδομη ημέρα της εβδομάδας, Σάββατο ή Κυριακή κατά τα ανωτέρω (καθώς και τις επίσημες ημέρες αργίας) χορηγείται υποχρεωτικώς ημερησία ανάπαυση (Η/Α)-ρεπό μια άλλη ημέρα της επόμενης εβδομάδας. Είναι δυνατή η χορήγηση δύο συνεχόμενων ημερών αποζημίωσης με δύο αντίστοιχες Η/Α μέσα στο ίδιο 15νθήμερο.
δ. Για εργασία που προσφέρεται σε μία μόνο από τις ημέρες ανάπαυσης (έκτη ημέρα), ανεξάρτητα αν αυτή είναι Σάββατο ή Κυριακή, καταβάλλεται αποζημίωση. Ημέρα ανάπαυσης (έβδομη ημέρα) παραμένει τότε η άλλη ημέρα, Σάββατο ή Κυριακή, κατά περίπτωση. Για την ίδια ημέρα ανάπαυσης δεν μπορεί να χορηγείται ταυτόχρονα και αποζημίωση και ρεπό.
ε. Νυκτερινή υπηρεσία είναι κάθε υπηρεσία που εκτελείται μεταξύ της 22.00 νυκτερινής ώρας και της 06.00 πρωινής ώρας. Η νυκτερινή αλλαγή (βάρδια) θεωρείται εργασία της ημέρας λήξης αυτής.
στ. Η εργασία κατά τις ημέρες ανάπαυσης έχει τα προαναφερόμενα αποτελέσματα (αποζημίωση – Η/Α), ανεξάρτητα αν έχει παρασχεθεί εργασία κατά τις εργάσιμες ημέρες της εβδομάδας. Δεν απαιτείται δηλ. να έχει εργαστεί ολόκληρη την εβδομάδα, αλλά αποκλειστικό κριτήριο για την καταβολή αποζημίωσης ή τη χορήγηση Η/Α είναι η παροχή εργασίας κατά τις ημέρες ανάπαυσης. Άλλο είναι το ζήτημα αν η Η/Α δοθεί προκαταβολικά (την τρέχουσα δηλ. και όχι την επόμενη εβδομάδα) στο προσωπικό που θα εργασθεί την έβδομη ημέρα της εβδομάδας για την διευκόλυνση αυτού ή της Υπηρεσίας, ιδίως για την εφαρμογή του κυλιόμενου συστήματος ωραρίου εργασίας. Στα πλαίσια του τελευταίου η αποζημίωση θα καταβάλλεται πάντοτε, όταν γίνεται έναρξη ή λήξη του 8ώρου ημέρα ανάπαυσης (Σάββατο ή Κυριακή).
ζ. Η Η/Α αρχίζει την 06.00 ώρα της επόμενης ημέρας από την ημέρα λήξης της υπηρεσίας που εκτέλεσε ο αστυνομικός και διαρκεί ένα αστυνομικό 24ωρο.
η. Στις Υπηρεσίες, που εφαρμόζεται το σύστημα εργασίας των κυλιόμενων αλλαγών (πρωϊνή, απογευματινή, νυκτερινή βάρδια, αδιάθετη αλλαγή και ρεπό), η Η/Α στο προσωπικό δε χορηγείται, απαραίτητα, μετά την αδιάθετη αλλαγή, ούτε κάθε φορά που ολοκληρώνεται ο κύκλος των αλλαγών, αλλά πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα, ώστε σε κάθε εβδομάδα να αντιστοιχεί μια Η/Α.
θ. Η Η/Α χορηγείται εντός χρονικά περιορισμένου πλαισίου, ώστε να μην αναιρείται κατ΄ουσία η δικαιολογητική βάση και ο σκοπός θέσπισης των ρυθμίσεων, που αφορούν την άσκηση του δικαιώματος αυτού. Η δικαιούμενη Η/Α πρέπει να χορηγείται το πολύ μέχρι τη λήξη της εβδομάδας, η οποία ακολουθεί αυτή, εντός της οποίας γεννήθηκε το δικαίωμα λήψης της.
ι. Οι διατάξεις για το χρόνο εργασίας και τη χορήγηση της Η/Α, αφορούν στην υγεία και ασφάλεια τόσο των εργαζομένων, όσο και των πολιτών, συνιστούν από τη φύση τους κανόνες δημόσιας τάξης (jus cogens) και επομένως δε μπορεί η διοίκηση (Αστυνομικές Υπηρεσίες) να στερούν το δικαίωμα αυτό από το αστυνομικό προσωπικό, για οποιονδήποτε λόγο. Το αστυνομικό προσωπικό στο οποίο δεν χορηγήθηκαν οι Η/Α, σύμφωνα με όσα ορίζονται στα προηγούμενα εδάφια, μετά το πέρας του δεκαπενθημέρου, κάνει, αυτοδικαίως, χρήση των οφειλόμενων Η/Α, κατόπιν αναφοράς– γνωστοποίησης που υποβάλλει αμέσως στην Υπηρεσία του, για συγκεκριμένες ημέρες, τις οποίες ο διοικητής δύναται να διαφοροποιεί εντός της ιδίας εβδομάδας, που υποβλήθηκε η αναφορά, εφόσον συντρέχουν έκτακτες και απρόβλεπτες υπηρεσιακές ανάγκες.
ια. Η Η/Α δεν ανακαλείται, με την επιφύλαξη του άρθρου 12 παρ. 1 του π.δ.27/1986.
ιβ. Επιφυλακή είναι η κατάσταση του προσωπικού που βρίσκεται σε ετοιμότητα στην Υπηρεσία του για την άμεση ανάληψη υπηρεσίας εάν παραστεί ανάγκη. Ο χρόνος επιφυλακής είναι χρόνος εργασίας.
ιγ. Ο χρόνος εργασίας του αστυνομικού προσωπικού, οπουδήποτε και αν υπηρετεί αυτό, καθορίζεται από τις διατάξεις του άρθρου 1 του π.δ.394/2001.
Σε κάθε περίπτωση, επειδή υπάρχει σύγχυση για την ερμηνεία και εφαρμογή των εν λόγω διατάξεων και ενίοτε καταστρατήγηση αυτών από ορισμένους διοικητές Υπηρεσιών, επιβάλλεται η επανέκδοση – επικαιροποίηση της σχετικής εγκυκλίου διαταγής!
Το κείμενο εστάλη στο inbox του policenews.gr από τον Αντιστράτηγο ΕΛ.ΑΣ. ε.α. κ. Ν. Μπλάνη
Νικόλαος Αθ. Μπλάνης
Αντιστράτηγος Αστυνομίας ε.α., Επίτιμος Προϊστάμενος Κλάδου Οργάνωσης και Ανθρώπινου Δυναμικού Α.Ε.Α./Υ.Δ.Τ., Πτυχιούχος Νομικής Σχολής Αθηνών